6.Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Evren Yayınları 77.Sayfa Cevapları
Gözden Geçirme
Karahanlılar, Gazneliler ve Büyük Selçuklular
zamanındaki ünlü devlet adamlarının özelliklerini ve
Türk - İslam dünyasına katkılarını değerlendiriniz.
Karahanlılar, Gazneliler ve Büyük Selçuklular
zamanındaki ünlü devlet adamlarının özelliklerini ve
Türk - İslam dünyasına katkılarını değerlendiriniz.
CEVAP:
- Türk İslam Devletleri’nde, İslam öncesi Türk Devletleri’nde görülen “ülke hanedan mensuplarının ortak malıdır” ve “kut anlayışı” devam etmiştir.
- “Kut”un belli bir hanedana verilmesi düşüncesn devamı nedeniyle, Timur Oğuz Han soyundan gelmediği için “Han” ve “Sultan” ünvanı verilmemiş “emir” denmiştir.
- “Kut anlayışı” Memlûklulerde uzun bir süre uygulanmamış kabiliyetli kişiler ordunun onayı ilehükümdar olmuştur.
- İslamî dönemden önce olduğu gibi, hükümdar ailesinden olan erkeklerin tahta geçme hakkı bulunmaktadır. Bu sebeple merkezî otorite güçlü tutulamış, taht kavgaları devleti zayıflatmıştır.
- Tahta geçmede İslam öncesi dönemde aile mensupları ve beyler etkili iken bu dönemde devlet adamları daha etkili olmuştur.
- Türkiye Selçuklularında büyük şehzadenin tahta geçmesi geleneği uygulansa da, devlet adamlarının etkisiyle her zaman buna uyulmamıştır (I. Gıyaseddin Keyhusrev, İzettin Keykavus).
- Hükümdarlar çocuk yaşta başa geçtiklerinde devleti yönetme sorumluluğu geçici olarak Naiblere verilirdi.
- Büyük Selçuklularda “melik”lerin (şehzadelerin) yetiştirilmesinden “atabey” unvanlı görevliler sorumludur.
- Üstün sıfatlarla nitelendirilen hükümdar, “saray”, “hükûmet”, “ordu” ve “adalet” müesseselerinin başında bulunmaktadır.
- Hükümdar “yasama”, “yürütme” ve “yargı” yetkilerini şahsında toplamıştır.
- Hükümdar zulem uğrayan halkın kendine ulaşacağı “Divan-ı Mezalim”e başkanlık ederdi. Ordulara kumanda eder, yüksek memurları tayin ederdi.
- Sultan’ın belirli kuralalra dahilinde bildirdiği emirler kanun hükmünde olup itaat şarttır.
- Karahanlılarda hükümdarlara “İlig”, “Hakan”, “Han” ünvanlar verilmiştir. Türk-İslam Devletlerinde “Sultan” ünvanını kullanan ilk hükümdar Gazneli Mahmut’tur. Selçuklularda ise ilk zamanlarda “Melik”, “Emir” ünvanları kullanılırken, Melikşahla birlikte “Sultan-ı Azam” ünvanı kullanılmıştır.
- Hükümdarlık sembolleri; hutbe okutmak, para bastırmak, tuğra, sancak, taht, çetr(şemsiye), saltanat çadırı, asa, nevbet, tıraz (Abbasi halifelerinin gönderdiği giyisi), hilat (tıraz ile beraber gelen eşyalar), menşur (halifenin gönderdiği yazılı belge)
0 yorum:
Yorum Gönder